Δημοσιεύτηκε η απόφαση σχετικά με το καθεστώς αιρεσιμότητας που θα ισχύσει από φέτος σύμφωνα με την ΚΑΠ 2023-2027. Παρακάτω θα αναλύσουμε μέρος των κανόνων αυτών κάποιοι από τους οποίους θα ισχύσουν κανονικά από το επόμενο έτος.
Σκοπός του άρθρου είναι η εφαρμογή γεωργικών πρακτικών για την μείωση του κινδύνου υποβάθμισης του εδάφους, την αντιμετώπιση της διάβρωσης και την διατήρηση ή και αύξηση της οργανικής ουσίας με συνέπεια την βελτίωση της ποιότητας των εδαφών.
1. Σύμφωνα με το πρότυπο Καλής Περιβαλλοντικής και Γεωργικής Κατάστασης (ΚΠΓΚ) 5 «Διαχείριση της κατεργασίας του εδάφους για τη μείωση του κινδύνου υποβάθμισης και διάβρωσης του εδάφους, λαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, την κλίση του εδάφους», οι γεωργοί, ανάλογα με την κατάσταση των αγροτεμαχίων, υποχρεούνται να εφαρμόζουν κατά περίπτωση τα ακόλουθα:
α. Σε αγροτεμάχια αρόσιμων καλλιεργειών με κλίση πάνω από 6% και έως 12% να οργώνουν τα αγροτεμάχια κατά τις ισοϋψείς ή διαγώνια.
β. Σε αγροτεμάχια αρόσιμων καλλιεργειών με κλίση πάνω από 12% να αφήνουν κάθετα στην κλίση ακαλλιέργητες ζώνες ανάσχεσης πλάτους 5 μέτρων σε απόσταση 40 μέτρων μεταξύ τους. Οι υποχρεώσεις αυτές είναι δυνατόν να εφαρμόζονται συλλογικά, φτάνει τα αγροτεμάχια να εφάπτονται. Μπορούν δε να καλύπτονται εν όλω εν μέρει από ήδη υπάρχουσες αναβαθμίδες, αναχώματα και νησίδες φυσικής βλάστησης/άγριας ζωής.
γ. Σε αγροτεμάχια αρόσιμων καλλιεργειών με κλίση μεγαλύτερη του 15% απαγορεύεται η άροση από τη 01/11 εκάστου έτους έως και τις 15/03 του επόμενου έτους.
δ. Η άρδευση δεν επιτρέπεται να γίνεται με τη μέθοδο της κατάκλυσης.
ε. Να μην καταστρέφουν τις ξερολιθιές, τα αναχώματα και τα φυσικά πρανή στα όρια των αγροτεμαχίων.
2. Τα αγροτεμάχια με αναβαθμίδες εξαιρούνται από την εφαρμογή του προτύπου, καθώς δεν διατρέχουν κίνδυνο διάβρωσης.
3. Σύμφωνα με το πρότυπο Καλής Περιβαλλοντικής και Γεωργικής Κατάστασης (ΚΠΓΚ) 6 «Ελάχιστη κάλυψη του εδάφους για την αποφυγή ακάλυπτων εδαφών σε περιόδους που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες», προς αποφυγή της διάβρωσης και για τη διατήρηση της γονιμότητας των εδαφών οι γεωργοί υποχρεούνται να εφαρμόζουν κατά περίπτωση τα ακόλουθα:
α. Στα αγροτεμάχια με αρόσιμες καλλιέργειες να υπάρχει φυτική κάλυψη κατ’ ελάχιστο την περίοδο από τις 15/11 εκάστους έτους έως και τις 05/03 του επόμενου έτους. Ωστόσο, εφόσον απαιτείται να γίνει προετοιμασία του εδάφους για την επόμενη εαρινή καλλιέργεια, ο παραγωγός δύναται να διακόψει την εδαφοκάλυψη πριν τη λήξη του ως άνω διαστήματος, λαμβανομένου υπόψη ότι το χρονικό διάστημα έως την εαρινή σπορά, δεν μπορεί να υπερβαίνει τις τέσσερις (4) εβδομάδες. Η κάλυψη του εδάφους, στην περίπτωση που δεν υπάρχει καλλιέργεια, επιτυγχάνεται με φυτικά υπολείμματα ή/και με αυτοφυή βλάστηση ή/και με την εφαρμογή άλλης πρακτικής ισοδυνάμου αποτελέσματος, δηλαδή προστασίας του εδάφους κατά την προαναφερθείσα ευαίσθητη περίοδο.
β. Στα αγροτεμάχια μονίμων καλλιεργειών με κλίση πάνω από 10% να υπάρχει φυτική κάλυψη κατ’ ελάχιστο την περίοδο από τις 15/11 εκάστου έτους έως και τις 05/03 του επόμενου έτους. Η κάλυψη του εδάφους μπορεί να γίνεται με συγκαλλιέργεια, φυτικά υπολείμματα ή/και με αυτοφυή βλάστηση ή/και με την εφαρμογή άλλης πρακτικής ισοδυνάμου αποτελέσματος, δηλαδή προστασίας του εδάφους κατά την προαναφερθείσα ευαίσθητη περίοδο.
4. Σύμφωνα με το πρότυπο Καλής Περιβαλλοντικής και Γεωργικής Κατάστασης (ΚΠΓΚ) 7 «Αμειψισπορά σε αρόσιμη γη εκτός από καλλιέργειες που καλλιεργούνται κάτω από το νερό», με στόχο την αειφορική διαχείριση των εδαφών των αρόσιμων καλλιεργειών, εκτός των ορυζώνων, και στις εκμεταλλεύσεις με αροτραίες καλλιέργειες άνω των 10 εκταρίων, οι γεωργοί υποχρεούνται, λαμβάνοντας υπόψη τις εξαιρέσεις των παραγράφων 5 και 6, να τηρούν τα ακόλουθα:
α. Να εφαρμόζουν κάθε χρόνο αμειψισπορά με εναλλαγή καλλιεργειών από διαφορετικά βοτανικά γένη τουλάχιστον στο 1/3 της αρόσιμης έκτασης της εκμετάλλευσης, ώστε εντός τριών (3) καλλιεργητικών περιόδων κάθε αγροτεμάχιο με αροτραία καλλιέργεια να έχει καλλιεργηθεί με τουλάχιστον δυο (2) κύριες καλλιέργειες διαφορετικών βοτανικών γενών. Από την παραπάνω υποχρέωση εξαιρούνται οι πολυετείς καλλιέργειες, τα αγρωστώδη και άλλα ποώδη κτηνοτροφικά φυτά καθώς και η γη υπό αγρανάπαυση.
β. Εναλλακτικά, στις περιπτώσεις που σε κάποιο αγροτεμάχιο ανελλιπώς για τρία χρόνια, μετά τη συγκομιδή της κυρίας καλλιέργειας, σπέρνεται ενδιάμεση ως δευτερεύουσα καλλιέργεια, με γένος διαφορετικό από την κύρια, καλύπτοντας το χρονικό διάστημα έως την επόμενη σπορά της κυρίας καλλιέργειας και κατ’ ελάχιστο από τις 15/11 εκάστου έτους έως και τις 05/03 του επόμενου έτους, το χρονικό περιθώριο αλλαγής της κύριας καλλιέργειας στο αγροτεμάχιο που προβλέπεται στο σημείο α) ανωτέρω επεκτείνεται από 3 σε 4 χρόνια. Εφόσον απαιτείται να γίνει προετοιμασία του εδάφους για την επόμενη εαρινή καλλιέργεια, ο παραγωγός δύναται να διακόψει την ενδιάμεση καλλιέργεια πριν τη λήξη του ως άνω διαστήματος δηλαδή πριν τις 05/03, λαμβανομένου υπόψη ότι το χρονικό διάστημα έως την εαρινή σπορά, δεν μπορεί να υπερβαίνει τις τέσσερις (4) εβδομάδες.
γ. Η υποχρέωση αμειψισποράς συνδέεται με το αγροτεμάχιο, ακόμα και αν αυτό δηλώνεται στην ΕΑΕ διαφορετικών δικαιούχων από έτος σε έτος.
5. Από την υποχρέωση της παρ. 4 εξαιρούνται:
α. Οι εκτάσεις που καλλιεργούνται εξ ολοκλήρου με καλλιέργειες κάτω από το νερό για σημαντικό μέρος του έτους ή για σημαντικό μέρος του κύκλου καλλιέργειας.
β. Οι εκμεταλλεύσεις στις οποίες ποσοστό μεγαλύτερο του 75% της αρόσιμης γης τους:
– χρησιμοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών
– καλλιεργείται με ψυχανθή
– χρησιμοποιείται ως γη υπό αγρανάπαυση
– αποτελεί συνδυασμό των ανωτέρω χρήσεων
γ. Οι εκμεταλλεύσεις στις οποίες ποσοστό μεγαλύτερο του 75% της επιλέξιμης γεωργικής έκτασης:
– αποτελεί μόνιμο βοσκότοπο κατά τον ορισμό της παρ. 10 του άρθρου 3 της υπ’ αρ. 519/135068/05.05.2023 (Β’3071) υπουργικής απόφασης
– χρησιμοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών
– καλλιεργείται με καλλιέργειες κάτω από νερό για σημαντικό μέρος του έτους ή για σημαντικό μέρος του κύκλου καλλιέργειας
– αποτελεί συνδυασμό των ανωτέρω χρήσεων
δ. Οι εκτάσεις των αγροτεμαχίων που έχουν πιστοποιηθεί ως βιολογικές σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2018/848.
6. Για το έτος υποβολής αιτήσεων ΟΣΔΕ 2023, κατά παρέκκλιση των ανωτέρω, σύμφωνα με το άρθρο 1 του Εκτελεστικού Κανονισμού (ΕΕ) 2022/1317 της Επιτροπής, οι δικαιούχοι δύνανται να μην εφαρμόσουν την υποχρέωση της αμειψισποράς.
Σύμφωνα με το πρότυπο Καλής Περιβαλλοντικής και Γεωργικής Κατάστασης (ΚΠΓΚ) 8 «Ελάχιστο ποσοστό αρόσιμης γης που διατίθεται για μη παραγωγικές εκτάσεις, διατήρηση των χαρακτηριστικών του τοπίου και απαγόρευση της κοπής φρακτών και δένδρων κατά την περίοδο αναπαραγωγής και εξάρτησης των πτηνών» οι γεωργοί υποχρεούνται:
I. Για γεωργικές εκμεταλλεύσεις με αρόσιμη γη άνω των 10 εκταρίων, που δεν εξαιρούνται από την υποχρέωση του σημείου ε της παρούσας παρ. 4, να διατηρούν ελάχιστο ποσοστό αρόσιμης γης που διατίθεται σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά κατά περίπτωση:
α. Τουλάχιστον το 4 % της αρόσιμης γης σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης διατίθεται σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της γης υπό αγρανάπαυση.
β. Όταν ο γεωργός δεσμεύεται να αφιερώσει τουλάχιστον το 7 % της αρόσιμης γης που διαθέτει σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της γης υπό αγρανάπαυση, στο πλαίσιο του ενισχυμένου οικολογικού προγράμματος Π1-31.2 «Επέκταση της εφαρμογής περιοχών οικολογικής εστίασης», το ποσοστό που πρέπει να αποδοθεί στη συμμόρφωση με το παρόν πρότυπο ΚΠΓΚ 8 περιορίζεται στο 3%.
γ. Τουλάχιστον το 7 % της αρόσιμης γης σε επίπεδο γεωργικής εκμετάλλευσης διατίθεται σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της γης υπό αγρανάπαυση, εμβόλιμων καλλιεργειών (σινάπι, φαγόπυρο, κριθάρι, ελαιοκράμβη, σίκαλη, βρώμη, λόλιουμ μονοετές) και των καλλιεργειών που δεσμεύουν άζωτο (ψυχανθή), που καλλιεργούνται χωρίς τη χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων, εκ των οποίων το 3 % είναι μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένης της γης υπό αγρανάπαυση. Για τις εμβόλιμες καλλιέργειες χρησιμοποιείται ο συντελεστής στάθμισης 0,3.
δ. Οι μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά που είναι επιλέξιμα για τον υπολογισμό του ελάχιστου ποσοστού είναι:
– Σωροί λίθων που χρησιμεύουν ως ορόσημα με συντελεστής στάθμισης 1
– Πολιτισμικά χαρακτηριστικά όπως: πέτρινα αλώνια, πέτρινες μικρές αποθήκες, πέτρινα μονοπάτια, περιστερώνες, νερόμυλοι, κ.ά. με συντελεστής στάθμισης 1,5
– Τάφροι (Εξαιρούνται τα κανάλια που κατασκευάζονται από σκυρόδεμα) με συντελεστή στάθμισης 2 και συντελεστή μετατροπής 3
– Φυσικά Πρανή, ζώνες ανάσχεσης με συντελεστή στάθμισης 1,5 – στις ζώνες ανάσχεσης περιλαμβάνονται οι ζώνες πλάτους 3 μέτρων από υδάτινους όγκους της παρ. 1 του άρθρου 4 χωρίς καλλιέργεια και οι ζώνες πλάτους 5 μέτρων της παρ. 1 στοιχείο β του άρθρου 5
– Θαμνοστοιχίες, μεμονωμένα δένδρα ή συστάδες δέντρων, δενδροστοιχίες (Η διάμετρος των κομών των δένδρων υπερβαίνει το ένα μέτρο και η μεταξύ των κομών απόσταση δεν υπερβαίνει τα πέντε μέτρα) με συντελεστή στάθμισης 2 και συντελεστή μετατροπής 5
– Εκτάσεις γης σε αγρανάπαυση με συντελεστή στάθμισης 1
– Μικρές λίμνες με συντελεστή στάθμισης 1,5
– Μικροί υγρότοποι με συντελεστή στάθμισης 2
– Πέτρινοι τοίχοι/ξερολιθιές με συντελεστή στάθμισης 1,5
– Ρέματα με συντελεστή στάθμισης 1,5
– Αναβαθμίδες με συντελεστή στάθμισης 2
ε. Από την υποχρέωση διατήρησης ελάχιστου ποσοστό αρόσιμης γης που διατίθεται σε μη παραγωγικές εκτάσεις και χαρακτηριστικά εξαιρούνται οι εκμεταλλεύσεις:
i. Όταν ποσοστό μεγαλύτερο του 75% της αρόσιμης γης χρησιμοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών, ως γη υπό αγρανάπαυση, καλλιεργείται με καλλιέργειες ψυχανθών ή υπόκειται σε συνδυασμό των χρήσεων αυτών.
ii. Όταν ποσοστό μεγαλύτερο του 75 % της επιλέξιμης γεωργικής έκτασης αποτελεί μόνιμο βοσκότοπο σύμφωνα με τον ορισμό της παρ. 10 του άρθρου 3 της υπ’ αρ. 519/135068/05.05.2023 (Β’ 3071) υπουργικής απόφασης, χρησιμοποιείται για την παραγωγή αγρωστωδών ή λοιπών ποωδών κτηνοτροφικών φυτών ή καλλιεργείται με καλλιέργειες κάτω από το νερό για σημαντικό μέρος του έτους ή για σημαντικό μέρος του κύκλου καλλιέργειας ή υπόκειται σε συνδυασμό των εν λόγω χρήσεων.
iii. με έκταση αρόσιμης γης έως 10 εκτάρια.
στ. Για το έτος υποβολής αιτήσεων ΟΣΔΕ 2023 σύμφωνα με το άρθρο 1 του Εκτελεστικού Καν. (ΕΕ) 2022/1317 της Επιτροπής, οι γεωργοί δύνανται να μην εφαρμόσουν την υποχρέωση του ελάχιστου ποσοστού μη παραγωγικών χαρακτηριστικών και εκτάσεων όσον αφορά τη γη υπό αγρανάπαυση. Στις εκτάσεις αυτές οι γεωργοί μπορούν να καλλιεργήσουν φυτά για παραγωγή τροφίμων. Δεν επιτρέπεται η καλλιέργεια αραβόσιτου, σπόρων σόγιας ή πρεμνοφυών δασών μικρού περίτροπου χρόνου. Η παρέκκλιση δεν ισχύει για τις εκτάσεις στις οποίες οι δικαιούχοι επιλέξουν να εφαρμόσουν το οικολογικό πρόγραμμα Π1-31.2 «Επέκταση της εφαρμογής περιοχών οικολογικής εστίασης».
II. Για όλες τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις
α. Να διατηρούν τα χαρακτηριστικά του τοπίου όπως: αναβαθμίδες, νησίδες φυσικής βλάστησης/άγριας ζωής στα όρια των αγροτεμαχίων και εντός αυτών, θαμνοστοιχίες και φυσική βλάστηση στον υπόροφο αυτών, μεμονωμένα δένδρα ή συστάδες δέντρων ή δενδροστοιχίες και φυσική βλάστηση στον υπόροφο αυτών, μικρές λίμνες, μικρούς υγροτόπους, πέτρινους τοίχους/ξερολιθιές, φυσικά πρανή αγρών, ζώνες ανάσχεσης όπως αναφέρονται στο τέταρτο σημείο του στοιχείου δ) τηςπαρ. 4 του παρόντος άρθρου, πολιτισμικά χαρακτηριστικά όπως αναφέρονται στο δεύτερο σημείο του στοιχείου δ) της παρ. 4 του παρόντος άρθρου, ρέματα, σωροί λίθων που χρησιμεύουν ως ορόσημα και τάφροι.
Τα στοιχεία αυτά συμπεριλαμβάνονται σύμφωνα με το στοιχείο i) της παρ. 4β) του άρθρου 4 του Κανονισμού(ΕΕ) 2021/2015 στις επιλέξιμες εκτάσεις της γεωργικής εκμετάλλευσης.
β. Απαγορεύεται η κοπή φυτοφρακτών και δένδρων κατά την περίοδο αναπαραγωγής και εξάρτησης των πτηνών μεταξύ 1ης Μαρτίου και 30ης Ιουνίου κάθε έτους.
γ. Απαγορεύεται η εισαγωγή χωροκατακτητικών ειδών στις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου ΦΥΣΗ (NATURA) 2000. Τα είδη αυτά αναφέρονται στους εκτελεστικούς Κανονισμούς (ΕΕ) 2016/1141, 2017/1263, 2019/1262 καθώς και στον υπό έγκριση εθνικό κατάλογο εισβαλλόντων ξενικών ειδών και θα περιγραφούν σε σχετική εγκύκλιο της Γενικής Γραμματείας Ενωσιακών Πόρων και Υποδομών.
